Branża transportowa wypełniona jest specjalistycznym żargonem i czasem może budzić wiele pytań. Terminologia transportowa i skróty mogą wydawać się nieco zagmatwane na początku. Z artykułu dowiesz się, co jest nieistotnym bełkotem, a co niezbędnym nazewnictwem. Obalamy i upraszczamy najczęściej używane terminy, aby można było odróżnić to co ważne od tych nieistotnych. Dzięki temu będziesz wiedział, co zawiera się w Twojej usłudze transportowej i za co ponosisz koszty.
Branża transportowa, logistyczna i spedycyjna, która sama ma wiele nazw, choć obejmują głównie te same usługi, jest biznesem, który posługuje się zawodowym żargonem. Specjalistyczna terminologia transportowa występuje wszędzie i może mocno utrudnić zamówienie odpowiedniej usługi transportowej. Czemu potrzebna jest cała ta terminologia transportowa i skróty w przypadku czegoś tak prostego, jak transport towarów? Dla osób spoza branży może wydawać się zagmatwana. Często także skutkuje pojawieniem się większej ilości pytań niż uzyskaniem potrzebnych odpowiedzi.
Jest wiele powodów dlaczego tak się dzieję. Obejmują one całe spektrum. Z jednej strony terminologia transportowa jest profesjonalnym narzędziem do definiowania nowych terminów i znaczeń, które tworzą uniwersalny standard branżowy w wielu językach i obszarach geograficznych. Z drugiej strony może to stać się barierą wejściową dla nowych użytkowników. Oddziela to branżę transportową od reszty komercyjnego świata i sztucznie zwiększa poczucie profesjonalizmu.
Terminologia transportowa wpływa na złą sławę branży transportowej
Problem nie polega na tym, że branża transportowa rozwinęła swój własny „równoległy” język lub że komunikuje się skrótowo. Transport to usługa, która ma rozległe kontakty z innymi sektorami i ludźmi, na przykład ze sprzedawcami i nabywcami towarów, administracją, bankami oraz wszystkimi innymi podmiotami, które uczestniczą w międzynarodowych działaniach, gdy produkty muszą przekraczać granice międzynarodowe.
I tutaj powstaje problem. Branża transportowa jest dumna. Niestety ta duma jest często wyrażana jako aroganckie oczekiwanie, że wszyscy znają wyrażenia i używane terminy. Co więcej, terminologia transportowa nieświadomie oczekuje od odbiorcy szczegółowej wiedzy na temat wszystkich aspektów tej prostej operacji. Może to czasami wydawać się bardzo frustrujące.
Wszystko to wpływa na produktywny łańcuch komunikacji. Może to powodować często rzeczywiste problemy, które nie zostaną wyłapane na czas. W efekcie powstaje wrażenie, że branża transportowa, słynie z niskiej jakości usług i niespełniania obietnic. Szkoda, że terminologia transportowa, która miała zwiększyć produktywność, często wypełniona jest bełkotem, rzucając głębokie cienie na sektory transportu i logistyki jako całości.
Najważniejsze pojęcia branży transportowej i logistycznej
Dla niewytrenowanego oka prawie niemożliwe jest oddzielenie podstawowej terminologii od branżowego bełkotu. Nie jesteśmy w stanie omówić całego zagadnienia, ale wybraliśmy najczęściej używane terminy, które zwykle powodują najwięcej zamieszania. Postaramy się wyjaśnić ich znaczenie i przedstawić nonsensowne wyrażenia, które są z nimi powiązane.
W ten sposób, mamy nadzieję, że będziesz lepiej przygotowany do zinterpretowania komunikacji ze swoim dostawcą usług transportowych. Będziesz mógł zadawać dokładniejsze pytania, a w zamian uzyskasz lepsze odpowiedzi.
Terminologia związana z warunkami dostawy
W przypadku całego międzynarodowego procesu wysyłki towarów istnieje porozumienie między nadawcą a odbiorcą towarów. Ta umowa, pisemna lub ustna, musi zawierać, kiedy, a raczej na którym etapie, podczas tranzytu, własność towarów, jest przekazywana od nadawcy do odbiorcy. Wiąże się to z odpowiedzią kto ponosi koszty oraz odpowiedzialność za wysyłkę towarów. Musisz uzgodnić to z dostawcą przed dokonaniem rezerwacji transportu. Uniwersalna terminologia transportowa zapewnia tu rozwiązanie. Na szczęście istnieje globalny standard definiowania punktu transferu praw własności. Standard to zestaw terminów i skrótów związanych z konkretnym położeniem geograficznym, zazwyczaj miastem lub lotniskiem, określających w ten sposób punkt przeniesienia kosztów.
Wszystkie te terminy są często nazywane klauzulami, incoterms lub po prostu warunkami czy regułami. W tym przypadku konkretne terminy są używane bezpośrednio i często w skróconym stanie. Najczęściej używane w ramach importu to EXW i FOB, znane również jako Ex-Works i Free On Board. W przypadku eksportu najczęściej używa się DAP i CFR, znane również jako Delivered at Place – dostarczony do miejsca (oznaczone miejsce przeznaczenia). oraz Cost and Freight – Koszt i fracht. Wymiennie z ostatnim wspomnianym, możesz także spotkać się z terminem DDU, skrót od Delivered Duty Unpaid – dostarczone, cło nieopłacone. Jest to przestarzały termin, w rzeczywistości nieużywany od 2010 roku. Poza tym możesz zobaczyć termin Ab, który pochodzi od łaciny oznaczającej „od”. Jest używany głównie w połączeniu z ab factory – z fabryki, która ma takie samo znaczenie jak EXW – odbiorca jest odpowiedzialny za transport z fabryki.
Nieporozumienia związane z Incoterms
Nie tylko sama terminologia transportowa może powodować zamieszanie, ale również fakt, że są często poszczególne pojęcia stosowane są zamiennie lub niedokładnie. Na przykład często spedytor proponuje warunki EXW lub DAP. Wprowadza zamieszanie, ponieważ obydwie zasady EXW i DAP określają, która strona musi zapłacić za którą część procesu transportu. Jednak koszty EXW często odnoszą się tylko do procesu transportu odprawy celnej, która obejmuje część od adresu nadawcy do momentu, gdy towary znajdują się na statku, pociągu lub samolocie w kraju pochodzenia. W ten sam sposób koszty DAP często odnoszą się tylko do transportu z portu, lotniska lub terminala w kraju przeznaczenia na adres odbiorcy. Jeśli ktoś ma wątpliwości, zawsze sensowne jest jednoznaczne definiowanie „od” i „do” w pytaniach dotyczących sprzedawcy transportu. Na przykład „Czy te koszty obejmują transport z EXW Szanghaj do dostawy pod moim adresem w Londynie?”.
Kto jest kim?
Istnieje wiele różnych ról w transporcie i logistyce, a każda z nich ma wiele nazw. Dwie najważniejsze funkcje, według nas, to nadawca i odbiorca.
Nadawca to firma lub osoba, która jest wymieniona jako wysyłający towary i często określana jako sprzedawca, nadawca, producent, wykonawca lub tylko fabryka. Należy zwrócić uwagę na te pojęcia, ponieważ często czytamy e-maile, w której nadawca jest obwiniony za opóźnienie wysyłki. Zazwyczaj ze względu na to, że produkt nie był gotowy na czas, lub że dokumenty nie były przygotowane przed wysyłką.
Odbiorca ma również wiele nazw, w tym consignee lub BCO (odbiorca własności ładunku). To firma lub osoba, która otrzymuje towary i jest zapisana na liście przewozowym; jako miejsce przeznaczenia produktów. W rzadkich przypadkach własność towarów jest przenoszona na trzecią stronę lub osobę podczas tranzytu. W tym przypadku nowy odbiorca nazywa się endorsee – zatwierdzający.
Jest to mniej lub bardziej znany standardowy wyjątek w świecie transportu kurierskiego. W tym przypadku, termin odbiorca jest zwykle używany dla osoby, która zawarła umowę z firmą kurierską. Jednak w rzeczywistości odbiorca, w tym konkretnym przypadku, niekoniecznie jest faktycznym odbiorcą towarów. W tym przypadku osoba otrzymująca towar będzie określana jako “doręczony do” na dokumentach.
Całkowity koszt oraz cena all-in
Jednym z terminów używanych w transporcie, który ma na celu wprowadzenie w błąd, często nadużywany i losowo stosowany, jest all-in. Zwykle odnosi się do ceny transportu i dodatkowych usług, ale bez faktycznego określenia, które dokładnie usługi są włączone. Dlatego zawsze dobrze jest wiedzieć dokładnie, jakie dodatkowe koszty mogą wystąpić, oprócz tej całkowitej ceny. Na przykład koszty ceł i VAT (podatek od wartości dodanej) zwykle nie są uwzględniane. Koszty specjalnej obsługi i dodatkowych opłat również zwykle nie są wliczone w cenę all-in.
Aby obliczyć rzeczywisty całkowity koszt transportu, niestety trzeba poprosić o fakturę. Często jednak, dostawca transportu nie jest w stanie dostarczyć faktury w momencie rezerwacji. Ponadto należy mieć świadomość, że koszty, które należy zapłacić w urzędzie celnym w postaci ceł importowych, podatku VAT i specjalnych opłat przywozowych nie stanowią integralnej części usługi transportowej (zależą od rodzaju importowanego towaru). Dlatego należy je rozliczyć osobno – a często bezpośrednio w odpowiednim urzędzie celnym.
Transport HDS
Zwykle, kontener transportowy jest ładowany na tył ciężarówki (zwanej także podwoziem naczepy). Oznacza to, że musisz opróżnić go z wysokości około 130 cm, co może być niepraktyczne, jeśli nie masz rampy ani magazynu z dokiem przeładunkowym.
Ewentualnie przed dostawą możesz dokonać pewnych ustaleń. Wszystkie terminy takie jak, HDS (hydrauliczny dźwig samochodowy), dźwig załadunkowy, czy Hammar lift, besima są powszechne, chociaż wszystkie odnoszą się do tej samej rzeczy. Mianowicie jest to dźwig zamocowany do ciężarówki, zdolny do podniesienia kontenera i postawienia go na ziemi obok ciężarówki. Samochód wyposażony w system samozaładunkowy najczęściej nazywany jest transportem HDS.
Ten typ transportu kontenera jest popularniejszy, ponieważ jest tańszy niż posiadanie oddzielnego dźwigu do przeniesienia kontenera z ciężarówki na ziemię. Istnieją jednak pewne ograniczenia, na przykład, takie że kontener można umieścić tylko po lewej stronie ciężarówki. Jeśli potrzebujesz kontenera, który można otworzyć w określonym kierunku, a nie masz wystarczającej ilości miejsca dla ciężarówki by zawróciła, dobrym pomysłem może okazać się uzgodnienie z góry, czy chcesz kontener zamocowany na samochodzie drzwiami od frontu lub od tyłu ciężarówki.
Jak uniknąć kar za opóźnienia i przetrzymania – detention i demurrage?
W świecie transportu i spedycji termin free time „wolny czas” odnosi się do czasu, jaki masz do dyspozycji, zanim właściciel danego sprzętu potrzebuje go z powrotem. Na przykład, kiedy zamawiasz przesyłkę kontenerową, masz trzy dni na opróżnianie kontenera i odesłanie do właściciela. Dzięki temu firma spedycyjna może ponownie wprowadzić go do obiegu.
Jeśli nie zwrócisz kontenera w wyznaczonym czasie, zostanie naliczona opłata za każdy dodatkowy dzień. Kara za przetrzymanie znana jest jako detention (“zatrzymanie”), a stawka dzienna zwykle rośnie z dnia na dzień.
Detention (“zatrzymanie”) nie należy mylić z demurrage (“przestojem”), czyli karą, którą płacisz za wynajęcie miejsca na kontener, jeśli nie wykonasz opłaty celnej wystarczająco szybko i nie wywieziesz go z portu po jego przybyciu.
Dodatkowe opłaty
Wydaje się czasem, że w branży transportowej jest nieskończona ilość dodatkowych opłat. Terminologia transportowa posiada cały oddzielny słownik skrótów, dotyczących wszystkich dodatkowych opłat. Te, z którymi często spotykamy się, to dodatek paliwowy BAF, dodatek walutowy CAF, dodatek za ryzyko wojny WRS, dodatek za utrudnienia związane ze zbyt dużą liczbą ładunków w porcie ECS i dopłata wprowadzana w sezonie wzmożonych przewozów PSS. Oprócz tych opłat istnieją dodatkowe opłaty z tytułu konieczności wykonania dodatkowej inspekcji, kwarantanny lub sporządzenia dokumentacji oraz wiele innych mniej lub bardziej przewidywalnych zdarzeń.
Wspólny aspekt wszystkich wymienionych tutaj opłat, a także tych, które nie zostały wymienione, leży w zrozumieniu z czym się one wiążą. Ważne jest również, aby wiedzieć, czy są to rzeczywiste nieuniknione opłaty, które musisz zaakceptować, wchodząc w umowę z dostawcą usług transportowych.
Nie jesteśmy w stanie opisać wszystkich dodatków w tym artykule, ale jednak zachęcamy Cię jako kupującego transport do krytycznego spojrzenia na dodatkowe opłaty. W firmie Transporteca uważamy, że dodatkowe opłaty powodują zamieszanie, niepewność i frustrację, dlatego klienci na naszym portalu ich nie doświadczają.
Środki transportu
Spedytorzy organizują się w działy lub departamenty, w których każdy odpowiada za określony rodzaj transportu. Może to być na przykład podział na fracht morski, za fracht lotniczy, dział transportu drogowego i ewentualnie za oddzielny oddział ekspresowo – kurierski. Transport kolejowy będzie zależeć od trasy i znajdować się zarówno w dziale transportu morskiego, jak i w transporcie drogowym.
Podział na rodzaje transportu może wywołać zamieszanie, ponieważ jako kupujący usługę transportową musisz zdecydować, jakiego środka transportu potrzebujesz, zanim poznasz wszystkie szczegóły każdej usługi. Musisz dokonać tej decyzji, aby zostać skierowanym do właściwej osoby w odpowiednim dziale. Ponadto, gdy już złożyłeś wniosek o transport w określonej części firmy spedycyjnej, uzyskanie informacji o alternatywnych środkach transportu jest prawie niemożliwe. Przyczyna jest prosta – przeniesienie zlecenia z określonego rodzaju transportu na inny, a tym samym z jednego działu do drugiego, powoduje przesunięcie prowizji od przesyłki. Dlatego spedytorowi, może być trudno „zrezygnować” z przesyłki i przenieść ją do innego działu.
Jednak bardzo rzadko to rodzaj transportu decyduje, która usługa jest najlepsza dla kupującego transport. Zadowolenie z usługi jest znacznie bardziej uzależnione od tego, kiedy towary zostaną doręczone do miejsca przeznaczenia, jak dobrze usługa jest wykonywana i ile kosztuje. Jeśli te czynniki zostaną spełnione, znacznie mniej istotne dla większości towarów jest to, czy podróżują samolotem, statkiem, ciężarówką czy pociągiem – lub jeśli usługa stanowi kombinację wielu opcji.
Kurier
Co więcej, można wybrać usługę kurierską lub ekspresową. Słowo „kurier” samo w sobie może wydawać się nieco mylące, ponieważ obejmuje przesyłki dostarczone przez firmę kurierską, takiej jak UPS, FedEx i TNT, ale również przesyłki z usługami typu „człowiek z samochodem dostawczym”. Jest to kierowca z furgonetką, która transportuje wyłącznie twój ładunek z adresu odbioru i prosto na adres dostawy. Kurier lub ekspresowe przesyłki z uznanymi firmami kurierskimi mogą być wysyłane drogą lądową, zazwyczaj w Europie. Mogą być także wysyłane drogą lotniczą, co stanowi o uderzającym podobieństwie do standardowej usługi frachtu lotniczego
Na naszym portalu pokazujemy wszystkie odpowiednie środki transportu dla każdego wyszukiwania. Wyświetlamy wszystkie istotne informacje i zmienne potrzebne do podjęcia najlepszej możliwej decyzji jako kupujący usługę transportową.
Nie wahaj się, po prostu zapytaj!
Jeśli zamawianie transportu i komunikacji staje się zbyt skomplikowana i zagmatwana, pamiętaj, że przesyłka i logistyka powinny przejrzystą i prostą operacją. Nie trzeba być absolwentem wyższej uczelni aby pracować jako spedytor. Być może dlatego wydaje się, że cała branża cierpi z powodu niskiej wartości, ucieleśniającej się w potrzebie stworzenia własnego języka, aby mistyfikować zaangażowane strony przed klientami. Niestety, powoduje to również gwałtowny wzrost intensywności komunikacji e-mail, nieporozumień. W rzeczywistości może to powodować nieoczekiwane koszty lub niepotrzebne opóźnienia.
Nie zniechęcaj się zagraniczną terminologią, skrótami ani żargonem. Zamiast tego skorzystaj z możliwości zadawania pytań i dowiedz się, co stoi za poszczególnymi pojęciami. Często dzięki temu udaje się nam wyróżnić i potwierdzić umiejętności spedytora – jeśli nie udzielają prostej odpowiedzi, prawdopodobnie sami jej nie znają, czyli nie są odpowiednimi usługodawcami.
W artykule próbowaliśmy omówić niektóre z podstawowych pojęć. Bez wątpienia istnieje więcej terminów i branżowego żargonu, o których nie wspomnieliśmy. Jeżeli przychodzą Ci do głowy zagadnienia, o których nie wspomnieliśmy na blogu, wyślij je do nas za pośrednictwem czatu lub poczty e-mail. Przyniesie to korzyść wszystkim naszym czytelnikom. Nie możemy obiecać, że znamy znaczenie wszystkich terminów, używanych w branży, ale dołożymy wszelkich starań, aby odpowiedzieć na Twoje pytania.
Napisane przez Mortena Laerkholm, CEO & Founder, Transporteca